„Ulgowy ZUS nadal nie taki jasny” – artykuł Magdaleny Januszewskiej w „Dzienniku Gazecie Prawnej”
08-01-2015
W myśl art. 18a ust. 1 i ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.; dalej: u.s.u.s.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia jej wykonywania stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Nie dotyczy to osób, które:
– prowadzą, lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności prowadziły pozarolniczą działalność;
– wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem jej rozpoczęcia w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności.
To właśnie ten drugi warunek często staje się przeszkodą w korzystaniu z ulgowego ZUS. W przypadku adwokatów i radców prawnych, ze względu na sposób nabywania uprawnień zawodowych przysługuje prawo do ulgowych składek po okresie odbywania aplikacji, mimo działania na rzecz dotychczasowego pracodawcy, czego ZUS nie kwestionuje. W odniesieniu do lekarzy, dotychczas przeważało niekorzystne dla nich orzecznictwo. Jednak jedna z nowszych interpretacji ZUS przełamuje tę linię.
Prawnicy
W uchwale Sądu Najwyższego z 10 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II UZP 2/13) wskazano, że podstawę wymiaru składek adwokata wykonującego działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy może stanowić zadeklarowana kwota, nie niższa niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia także gdy wykonuje ją na rzecz byłego pracodawcy, u którego był zatrudniony jako aplikant. Obowiązki i uprawnienia aplikanta adwokackiego różnią się od czynności wykonywanych przez adwokata w ramach świadczenia pomocy prawnej, co wynika bezpośrednio z przepisów prawa o adwokaturze. Aplikacja to przede wszystkim forma nauki zawodu, mająca na celu przygotowanie do pełnienia samodzielnej funkcji adwokata. Podobne stanowisko SN zajął odnośnie radców prawnych w wyroku z 12 lutego 2013 r. (sygn. akt II UK 184/12). ZUS w obecnie w wydawanych interpretacjach indywidualnych stoi na stanowisku, że aplikant wykonuje inne czynności, niż jako radca prawny lub adwokat.
Lekarze
Z wyroku SN z 23 marca 2010 r. (I UK 323/2009) wynika, że zwrot ?wykonywały w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej? należy odnieść do obowiązków powierzonych przez pracodawcę i wykonywanych faktycznie przez pracownika na stanowisku, a nie do wszystkich czynności jakie może wykonywać np.: z racji posiadanych przez niego kwalifikacji, bądź też do działań o takim samym lub podobnym charakterze. Tym samym usługi zdrowotne świadczone przez lekarza prowadzącego działalność w formie indywidualnej praktyki na rzecz podmiotu, w którym był zatrudniony jako stażysta, wyłączają możliwość preferencyjnego ustalenia składki, gdy odpowiadają one czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy. W sprawie, którą rozstrzygał SN kobieta była zatrudniona na stażu w nzoz-ie, a następnie świadczyła na jego rzecz usługi dentystyczne w ramach własnej praktyki. W duchu tego wyroku szły indywidualne interpretacje wydawane przez ZUS.
Jedna z nich dotyczyła stomatologa-stażysty, który potem zaczął świadczyć usługi na rzecz byłego pracodawcy w ramach własnej praktyki lekarskiej dentystycznej. Druga – lekarza, który był rezydentem, a potem założył firmę – specjalistyczną praktykę lekarską. ZUS stał na stanowisku, że choćby częściowe pokrywanie się zakresów czynności wyklucza ulgę. Ostatnio zapadło jednak odmienne rozstrzygnięcie – w odniesieniu do lekarki, która była rezydentem, a po uzyskaniu tytułu specjalisty założyła firmę ? usługi medyczne w ramach praktyki lekarskiej specjalistycznej ? i zaczęła świadczyć je na rzecz byłego pracodawcy. Być może jest to zapowiedż zmiany dotychczasowego stanowiska odnośnie lekarzy ? przedsiębiorców.
Opinia
Nie zawsze odpowiedź, czy czynności w ramach stosunku pracy i własnej firmy są takie same, jest oczywista. Problem dotyczy w szczególności tych profesji, w których obowiązuje ścieżka rozwoju zawodowego i zdobywania określonych uprawnień. Trzeba też pamiętać, że ZUS w postępowaniu o wydanie indywidualnej interpretacji nie prowadzi postępowania wyjaśniającego, a opiera się jedynie na tym, co oświadczy zainteresowany przedsiębiorca. Jeśli więc początkujący biznesmen chce współpracować z byłym pracodawcą, a charakter czynności nie jest jednoznacznie inny, to warto o taką interpretację wystąpić.
Więcej na stronach „Dziennika Gazeta Prawna”