„Umowa o pomocy przy zbiorach” – artykuł Magdaleny Januszewskiej w „Rachunkowości i Podatkach”

05-06-2018

W gospodarstwie rolnym można zatrudniać pomoc rolnika na nowych, odrębnych zasadach.

Obowiązująca od 18.05.2018 r. ustawa z 13.04.2018 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 858)

wprowadziła nowy rodzaj zatrudnienia – umowę o pomocy przy zbiorach (nowy rozdział 7a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników).

Ma przeciwdziałać nielegalnemu zatrudnianiu zarówno Polaków, jak i cudzoziemców, zwłaszcza przybyszów ze Wschodu. Jest to bowiem tańsza forma zatrudnienia i oskładkowania niż umowa o pracę lub zlecenie. Może jednak okazać się droższa od umowy o dzieło.

Dla kogo

Pomocnik rolnika ma świadczyć za wynagrodzeniem pomoc przy zbiorach produktów rolnych w określonym miejscu w gospodarstwie rolnika i przez określony czas.

Chodzi o pomoc przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich. Obejmuje ona:

1) zbieranie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich;

2) usuwanie zbędnych części roślin;

3) klasyfikowanie lub sortowanie zerwanych lub zebranych chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich, lub wykonywanie innych czynności mających na celu przygotowanie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów.

Co ważne, umowa może obejmować tylko te produkty rolne i tylko w zakresie ww. czynności.

Od pomocnika rolnika wymaga się pełnoletności. Musi też:

– posiadać obywatelstwo polskie,

– w wypadku cudzoziemców – mieć zezwolenie na pracę w Polsce być zwolnionym na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.

Nie ma przeszkód, aby pomocnikiem rolnika została osoba mająca inną pracę lub będąca rolnikiem, małżonkiem rolnika, emerytem, rencistą, etc.

Charakter umowy

Nie jest to nowy rodzaj umowy u pracę, nie stosuje się więc tu Kodeksu pracy i minimalnego wynagrodzenia. Jest to zatrudnienie o charakterze cywilnoprawnym, do którego będą mieć zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego. Ze względu na to, że nie jest to zlecenie, nie obowiązują stawki minimalnej płacy godzinowej.

Umowa wymaga formy pisemnej. Trzeba w niej określić zakres czynności i dzień rozpoczęcia świadczenia pomocy, jeżeli jest on inny niż dzień zawarcia umowy. Umowę tę trzeba zawrzeć przed rozpoczęciem pracy.

Umowa musi być zawarta na czas określony, gdyż limitowany jest okres, łącznego świadczenia pracy na podstawie tej umowy – jest to 180 dni w roku kalendarzowym. Z tego względu pomocnik rolnika przed jej zawarciem musi złożyć oświadczenie o liczbie dni w danym roku kalendarzowym, przez jakie świadczył pomoc na podstawie umów o pomocy przy zbiorach zawartych z innymi rolnikami.

Umowa może być wypowiedziana przez każdą ze stron. Ulega rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została wypowiedziana, chyba że strony w umowie postanowiły inaczej.

Rolnik musi zapewnić pomocnikowi odpowiednie narzędzia do pracy. Ten zaś musi ją świadczyć osobiście.

Ubezpieczenia w KRUS

Specyficznie zostały rozwiązane kwestie ubezpieczeniowe.

Pomocnik rolnika podlega z mocy ustawy ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu, ale tylko w zakresie uprawnień do jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.

Odrębnie też zdefiniowano dla pomocników wypadek przy pracy rolniczej. Jest to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania przez pomocnika rolnika czynności określonych w umowie o pomocy przy zbiorach.

Rolnik musi zgłosić pomocnika rolnika do ubezpieczenia społecznego w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach. Składkę na ubezpieczenie za pomocnika rolnika należną za dany miesiąc opłaca do 15. dnia następnego miesiąca.

Wysokość miesięcznej składki na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie za pomocnika rolnika jest taka jak za każdą osobę podlegającą temu ubezpieczeniu (za cały czerwiec jest to 42 zł). Gdy zatrudnienie nie obejmuje całego miesiąca, składka należna jest za dni pracy, proporcjonalnie do liczby dni podlegania ubezpieczeniom w danym miesiącu.

Pomocnik jest także obowiązkowo ubezpieczony zdrowotnie (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. ba ustawy zdrowotnej) – na takich samych zasadach jak domownik rolnika prowadzącego działalność wyłącznie w zakresie działów specjalnych. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota 33,4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku ogłaszanego przez prezesa GUS. Obecnie jest to 142 zł, przy czym składka ta jest miesięczna i niepodzielna.

Co ciekawe, pomocnik rolnika nie ma możliwości zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego członków swojej rodziny.

Wszystkie składki płaci się do KRUS – samodzielnie i bez wezwania.

Składki społeczne i zdrowotną za pomocnika trzeba zapłacić także wtedy, gdy pomocnik równolegle podlega ubezpieczeniu społecznemu w KRUS lub ZUS. Rolnik musi ubezpieczać pomocnika w KRUS bez względu na to, czy sam jest ubezpieczony w ZUS lub KRUS.

Rozliczenie PIT

Wynagrodzenie pomocnika jest opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako przychód z innych źródeł.  Do końca lutego następnego roku plantator musi wysłać pomocnikowi i do urzędu skarbowego informacji o wysokości przychodów z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach na formularzu PIT-8C. Dochodem z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach jest przychód z tego tytułu bez pomniejszania o koszty jego uzyskania.

Więcej w „Rachunkowość i Podatki” nr 6/2018