,,ZUS chętnie idzie do sądu, a wygraną po latach ubezpieczony nic już… nie ugra” – wypowiedź Magdaleny Januszewskiej w Prawo.pl

03-03-2023

Tylko niewielka liczba ubezpieczonych, odwołujących się od niekorzystnych decyzji ZUS, otrzymuje decyzje uwzględniające ich roszczenie. Większość trafia do sądów pracy, a skarżący muszą nastawić się na batalię trwającą kilka lat. Także dlatego, że ZUS coraz częściej odwołuje się od wyroków, w których sąd I instancji zmienił jego decyzję. Tylko w 2022 r. Zakład zaskarżył 33 proc. takich wyroków. Po kilku latach czekania na rozstrzygnięcie, wiele spraw dezaktualizuje się, gdy wreszcie zapada wyrok.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych opublikował właśnie Informację o świadczeniach pieniężnych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o niektórych świadczeniach z zabezpieczenia społecznego za II kwartał 2022 r. oraz okres od stycznia do czerwca 2022 r. Wśród publikowanych danych ZUS podaje statystyki dotyczące odwołań od decyzji oddziałów ZUS oraz sposób rozstrzygnięcia odwołań od decyzji ZUS przez sądy I instancji w ciągu pierwszego półrocza ubiegłego roku. Okazuje się, że tylko w I półroczu 2022 r. na 41.124 załatwione przez ZUS odwołania, zaledwie 2.803 decyzje uwzględniały roszczenia ubezpieczonych, a 36.278  spraw trafiło do sądów pracy. W omawianym okresie sądy pracy I instancji wydały 41.638 orzeczeń, z których w 10.752 orzeczeniach uwzględniły odwołania, w 22.696 – oddaliły/odrzuciły odwołania, w 7668 umorzyły postępowania, a w 522 uchyliły decyzję ZUS i przekazały sprawę do ponownego rozpoznania.

– Ubezpieczeni odwołują się szczególnie wtedy, gdy w grę wchodzi ustalenie prawa do świadczeń. O wygranych zwykle przesądzają szersze możliwości dowodowe przed sądem niż w toku postępowania przed ZUS. Problemem jest jednak długotrwałość postępowań sądowych. Niekiedy, w oczekiwaniu latami na wyrok, sprawy się dezaktualizują. Tak bywa w wypadku odwołań od interpretacji składkowych. Niekiedy zaś ma to nieodwracalny wpływ na funkcjonowanie danej osoby – mówi Magdalena Januszewska, radca prawny, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego. I jako przykład podaje sprawy o emerytury pomostowe. – Jeśli w sądach I i II instancji na rozstrzygnięcie sprawy czeka się kilka lat, to w momencie, gdy zapada prawomocny wyrok, zainteresowany często zbliża się już do powszechnego wieku emerytalnego. Nawet jeśli finalnie otrzyma emeryturę pomostową, to przecież w międzyczasie musi utrzymywać się z innych źródeł – podkreśla mec. Januszewska.

Obywatele walczą z ZUS

Jak pokazują statystyki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z kilku ostatnich lat, duża liczba spraw, jakie przekazywane są do sądów pracy to wynik niekorzystnych decyzji ZUS, utrzymywanych w odwołaniach. 

I tak, w 2021 r. ZUS miał do załatwienia 91.929 odwołań z lat poprzednich, a dodatkowo tylko w 2021 r. zarejestrowanych zostało 89.064 nowych. W sumie w 2021 r. ZUS załatwił 89.338 odwołań, w tym tylko w 6.405 decyzjach uwzględniono roszczenia, a 81.176 spraw przekazano do sądów pracy.

Jeszcze więcej odwołań od decyzji oddziałów ZUS do załatwienia miał Zakład w 2020 r. W tym okresie pozostało mu do załatwienia 104.658 odwołań, a wpłynęło 99.989 nowych. W 2020 r. pracownicy ZUS załatwili 101.789 odwołań, z czego 8.553 decyzji uwzględniało roszczenia. Natomiast 91.150 spraw trafiło do sądów.

Jednak zdecydowanie najwięcej, bo 121.413 spraw przekazano do sądów pracy w 2019 r. W tym okresie sprawozdawczym w ZUS zarejestrowanych zostało 129.912 odwołań od decyzji wydanych przez oddziały Zakładu. A do załatwienia pozostało jeszcze 133.391 odwołań. W tym okresie wydano 128.722 decyzje, w tym tylko 5.638 decyzji uwzględniających roszczenie osoby ubezpieczonej.

Najmniej decyzji uwzględniających – po rozpatrzeniu odwołania – roszczenia wydał ZUS w 2018 r., bo raptem 5.270 na 101.174 załatwione odwołania.

Sądowa batalia i apelacje ZUS

Nie lepiej wyglądają też statystyki publikowane przez ZUS a dotyczące rozstrzygnięć spraw ubezpieczonych na etapie sądów I instancji.

Według danych za I półrocze 2022 r., na 41.638 wydanych orzeczeń, sądy uwzględniły odwołania w 10.752 sprawach, wydały 22.696 orzeczeń oddalających/odrzucających odwołania, a ponadto umorzyły postępowanie w 7.668 sprawach, a w 522 uchyliły decyzje ZUS i przekazały sprawę do ponownego rozpoznania.

Dla porównania w 2021 r. sądy w I instancji wydały 98.113 orzeczeń, z czego uwzględniły odwołania w 21.559 sprawach, a oddaliły/odrzuciły odwołania w 50.787 wydanych orzeczeniach. Wyroków uchylających decyzje ZUS i przekazujących sprawę do ponownego rozpoznania wydanych zostało natomiast 1.023.

Najmniej decyzji uchylających decyzje ZUS sądy wydały w 2018 r., kiedy to na 97.753 wydanych orzeczeń, wyroków uchylających wydano… 413. (…)

Grażyna J. Leśniak

Czytaj więcej: