Radca Prawny Magdalena Januszewska

Aktualności

,,Pracodawca nie zwolni już pracownika szczególnie chronionego, aż do ostatecznego wyroku” – wypowiedź Magdaleny Januszewskiej w Prawo.pl

21-09-2023

Sądy na każdym etapie postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy będą udzielały zabezpieczenia przez nakazanie dalszego zatrudnienia pracownika podlegającego szczególnej ochronie przez pracodawcę – m.in. związkowca, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania – jutro przepis ten wchodzi w życie. Zdaniem prawników, będzie on stanowił karykaturę sądownictwa i spowoduje, że sądy staną się jego mechanicznym wykonawcą.

Uchwalona 16 czerwca br. ustawa (Dz.U. z 2023 r., poz. 1667) to jeden z punktów porozumienia rządu z „Solidarnością” (…) zawiera ono siedem punktów:

  1. uchylenie wygaszającego charakteru emerytur pomostowych,
  2. wprowadzenie szczególnej regulacji dotyczącej zabezpieczenia działaczy związkowych w sprawach z zakresu prawa pracy,
  3. podwyższenie limitu odliczenia od dochodu wydatków z tytułu składek członkowskich zapłaconych na rzecz związków zawodowych w roku podatkowym,
  4. wyłączenie dodatku za szczególne warunki pracy przysługującego pracownikowi z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia z katalogu składników wynagrodzenia, które są uwzględnianie przy obliczaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia pracownika,
  5. dofinansowanie Domów Pomocy Społecznej zostaną dofinansowane w 2023 r. – kwotą w wysokości 300 mln zł, przeznaczoną na dofinansowanie wypłaty dodatków do wynagrodzenia dla pracowników tych instytucji – z rezerwy celowej,
  6. odmrożenie odpisu na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS),
  7. wzrost wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej. (…)

Nie tylko związkowcy będą szczególnie chronieni

Jednym z punktów porozumienia jest wprowadzenie szczególnej ochrony dla związkowców w sprawach z zakresu prawa pracy. – Regulacja ta będzie dotyczyć pracownika podlegającego szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia i dochodzi roszczenia o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy. W tego rodzaju sprawach sąd na wniosek uprawnionego na każdym etapie postępowania będzie udzielał zabezpieczenia przez nakazanie dalszego zatrudnienia pracownika podlegającego szczególnej ochronie przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania – czytamy w porozumieniu. I dalej: – Uzgodniono brzmienie nowododawanego art. 755(5) KPC oraz jednocześnie uzgodniono zmianę w już obowiązującym przepisie KPC – art. 477(2). par. 2. Proponuje się, aby art. 477(2) par. 2 k.p.c. zawierał jednoznaczną dyrektywę adresowaną do sądu co do konieczności nałożenia na pracodawcę w wyroku uznającym wypowiedzenie umowy za pracę za bezskuteczne albo przywracającym pracownika do pracy, obowiązku dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Natomiast projektowany art. 755(5) par. 1 k.p.c. wprowadza szczególną regulację dotyczącą zabezpieczenia w sprawach z zakresu prawa pracy, w których pracownik podlegający szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia dochodzi roszczenia o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy. (…) 

Sąd będzie mógł odmówić udzielenia zabezpieczenia wyłącznie w sytuacji, gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne.

Szkopuł jednak w tym, że tak sformułowany przepis oznacza, że ta szczególna ochrona nie będzie dotyczyła tylko i wyłącznie działaczy związkowych, jak to przewiduje porozumienie, lecz wszystkich pracowników, którzy podlegają szczególnej ochronie. 

Około 40 grup pracowników chronionych

Katarzyna Siemienkiewicz, ekspert ds. prawa pracy Pracodawców RP, zwraca uwagę, że pracowników podlegających szczególnej ochronie można liczyć w dziesiątkach (około 40 grup). Nie chodzi wyłącznie o działaczy związkowych i kobiety w ciąży, ale też np. pracowników pełniących służbę wojskową czy inwalidów wojennych i kombatantów. – Przesłanka obligatoryjnego uwzględnienia zabezpieczenia przez sąd narusza zasadę swobodnej oceny sędziowskiej materiału dowodowego, a także interes pracodawców. Wyrokowanie w tym przypadku sprowadza się do pewnego automatyzmu prawnego. Sprawy z zakresu prawa pracy nie są czarno-białe, dlatego takie rozwiązanie prowadzi do  bezrefleksyjnego, obligatoryjnego uwzględniania roszczeń pracowników – twierdzi Katarzyna Siemienkiewicz. (…)

Pierwszym punktem porozumienia „Solidarności” z rządem jest uchylenie wygaszającego charakteru emerytur pomostowych. – Nastąpi to z dniem 1 stycznia 2024 r. Szacuje się, że ze względu na uchylenie wygasającego charakteru emerytur pomostowych wydatki na emerytury pomostowe w kwotach zdyskontowanych nieznacznie wzrosną w pierwszym roku (2024 r.) 12,6 proc. (w kwotach dyskontowanych 220 mln zł) i systematycznie będą wzrastać w stosunku do prognozowanych wydatków według stanu obecnego (ze względu na obecny mechanizm wygaszający) – napisano w porozumieniu. Jego strony uzgodniły rozpoczęcie prac dotyczących weryfikacji stanowisk pracy zawartych w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych, bez zmiany definicji pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze.

– Kluczowa zmiana w zakresie emerytur pomostowych polega na tym, że ma zniknąć wymaganie, aby przed dniem 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Nie trzeba zatem będzie legitymować się stażem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w myśl starych lub aktualnych przepisów, sprzed 1999 r. – mówi Magdalena Januszewska, radca prawny, należąca do Polskiej Sieci Naukowej Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego COOPERANTE. Jak twierdzi mec. Januszewska, to spowoduje, że emerytury pomostowe stracą swój wygaszający charakter. Potencjalnie prawo do emerytury pomostowej zyskają wszyscy kiedykolwiek zatrudnieni w szczególnych warunkach lub charakterze, a nie tylko ci, którzy byli tak zatrudnieni przed reformą emerytalną (przed 1999 r.).

– Z porozumienia wynika także, że ma nastąpić „weryfikacja stanowisk pracy zawartych w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych”. Należy zauważyć, że ustawa o emeryturach pomostowych, w przeciwieństwie do wcześniej obowiązujących przepisów emerytalnych, nie wymienia stanowisk pracy. Ustawa o emeryturach pomostowych zawiera wykazy prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze. To istotna różnica, gdyż to nie nazwa stanowiska pracy, ale rodzaj wykonywanej na nim pracy decyduje o tym, czy dana osoba może otrzymać emeryturę pomostową – zaznacza mec. Magdalena Januszewska.

Poselski projekt w trybie pilnym

Co ważne, realizacja poszczególnych punktów porozumienia ma odbyć się poprzez nowelizację ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw i nowelizację ustawy okołobudżetowej na 2023 r. – Przedmiotowe projekty zostaną w trybie pilnym poddane dalszemu procesowi legislacyjnemu tak by ich proces legislacyjny zakończył się w tej kadencji parlamentu – czytamy w porozumieniu rządu i związku zawodowego „S”.

I właśnie tryb, w jakim Sejm ma pracować nad projektami i brak konsultacji z partnerami społecznymi najbardziej bulwersuje. Projekt nowelizacji ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw wpłynął do Sejmu 7 czerwca 2023 r.,  a już 9 czerwca został skierowany do I czytania, a 13 czerwca odbyło się I czytanie. Jeszcze tego samego dnia sejmowe Komisje: Polityki Senioralnej oraz Polityki Społecznej i Rodziny przedstawiły sprawozdanie. (…)

Zgodnie z porozumieniem, w 2023 r. podwyższenie wynagrodzeń nastąpi poprzez wzrost funduszu wynagrodzeń z przeznaczeniem na wypłatę dodatkowych świadczeń:


Grażyna J. Leśniak

Czytaj więcej:Prawo.pl