Powódź uzasadnia nieobecność, ale i dodatkową pracę
16-09-2024
Powódź może usprawiedliwić nieobecność w pracy, ale także nakaz wykonywania dodatkowych lub innych obowiązków.
Usprawiedliwienie bez dowodu
Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1632), przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.
Pracodawca może zatem uznać nieobecność z powodu powodzi za usprawiedliwioną. Nie jest konieczne przedkładanie przez pracownika dokumentów potwierdzających ten fakt, bo jest on pracodawcy znany. Pracownik musi jednak najpóźniej w drugim dniu nieobecności zawiadomić o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania. Może to zrobić m.in. za pośrednictwem jakiegokolwiek środka łączności lub przez inną osobę. Jest to nieobecność niepłatna, ale pracodawca może postanowić inaczej.
Siła wyższa
Możliwe jest także powołanie się na art. 1481 § 1 K.p., tzn. skorzystanie przez pracownika ze zwolnienia od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Pracownik zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia. Wniosek powinien zgłosić najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.
Uczestnicy akcji ratunkowych
Pracownicy, którzy korzystają ze zwolnienia od pracy, to biorący udział w akcjach ratowniczych, np. będący członkami ochotniczej straży pożarnej – na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu (§ 11 rozporządzenia). Oni zachowują prawo do wynagrodzenia (§ 16 rozporządzenia).
Uzasadnione nadgodziny
Z drugiej strony, konieczność prowadzenia akcji ratowniczej, np. z powodu powodzi, stanowi przesłankę polecenia pracy w godzinach nadliczbowych (art. 151 K.p.). Jeśli zachodzi zatem konieczność ratowania mienia pracodawcy, to polecenie pracy w nadgodzinach jest uzasadnione.
… lub przestój
Jeśli jednak pracodawca nie jest w stanie zapewnić pracy, bo np. prowadził restaurację na zalanym terenie, która uległa zniszczeniu, to może z powodu siły wyższej wprowadzić przestój, o którym mowa w art. 81 K.p. Powinien jednak wtedy wypłacać wynagrodzenie, tzw. postojowe. Możliwe jest też wprowadzenie tych rozwiązań tylko na niektórych stanowiskach.
W razie stanu klęski żywiołowej
Jeśli dojdzie do wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, to po stronie pracowników i pracodawców mogą pojawić się jeszcze inne obowiązki.
W szczególności może dojść do nakazania pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia (art. 31 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1897). Można także zakazać lub nakazać prowadzenia danego typu działalności (pkt 2), a nakaz może polegać na:
1) zmianie systemu, wymiaru i rozkładu czasu pracy, w tym wydłużeniu okresu rozliczeniowego do dwunastu miesięcy, na zasadach określonych w K.p.;
2) obowiązku pracy w niedziele, święta i dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, w tym wydłużeniu okresu rozliczeniowego do dwunastu miesięcy, na zasadach określonych w K.p.;
3) powierzeniu pracownikowi wykonywania pracy innego rodzaju niż wynikający z nawiązanego stosunku pracy; w takim przypadku pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.
Inne ograniczenia związane z pracą to:
– zakaz prowadzenia strajku w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach (pkt 17)
– ograniczenie lub odstąpieniu od określonych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, jednakże niepowodującym bezpośredniego narażenia życia lub zdrowia pracownika (pkt 18).