Rozporządzenie RM z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych przewiduje obniżenie od 1 lipca 2018r . minimalnego i maksymalnego wynagrodzenia zasadniczego osób pełniących funkcje zarządzające w jednostkach samorządu terytorialnego lub ich związkach, zatrudnianych na podstawie wyboru albo powołania. Obniżka ta nie ma związku z oceną merytoryczną pracy danej osoby.

Zmiany warunków zatrudnienia włodarzy zawsze budzą dylematy, bo jest to zagadnienie na styku powszechnego i szczególnego prawa pracy. Trzeba stosować ustawy o pracownikach samorządowych, o samorządzie gminnym, ale też Kodeks pracy. Jak bowiem wskazuje art.  43 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych, w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy K.p. Zasadniczo więc wypowiedzenie zmieniające dotyczy stosunków pracy pracowników samorządowych. Wyjątek dotyczy jedynie stosunków pracy nawiązanych na podstawie wyboru (np. wójta) i powołania (np. zastępcy wójta). Ochrona stosunku pracy z wyboru i z powołania pod względem trwałości jest słabsza niż w wypadku umowy o pracę.

Podstawowym argumentem uzasadniającym wykluczenie stosowania przepisów regulujących procedurę wypowiadania warunków pracy i płacy w K.p. jest szczególny rodzaj stosunku, jakim jest stosunek pracy z wyboru. Do zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika samorządowego zatrudnionego na podstawie wyboru (np. burmistrza) nie stosuje się więc wypowiedzenia zmieniającego, czyli art. 42 k.p., ani nie jest potrzebna zgoda zainteresowanego na co wskazuje ugruntowane orzecznictwo (np. wyrok SN z 20.06.2001 I PKN 488/00, wyrok SN z 9.06.2008 r. II PK 330/07, wyrok SA w Lublinie z 2.11.2016 r. III APa 14/16). Powstałoby bowiem pytanie co wówczas, gdyby pracownik nie przyjął nowych warunków. Konsekwencją nieprzyjęcia mniej korzystnych warunków jest przekształcenie wypowiedzenia zmieniającego w definitywne. Tymczasem stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się wraz z wygaśnięciem mandatu.

Kompetencje do zmiany wynagrodzenia wójta ma rada gminy i to do niej należy podjęcie uchwały w tym zakresie. Działanie rady gminy jest jednostronne i nie wymaga zgody zainteresowanego. Podstawą prawną działania jest art. 8 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, który mówi, że wynagrodzenie wójta ustala rada gminy, w drodze uchwały. Jest to ustrojowa i wyłączna kompetencja tego organu.

Co w takim razie zrobią gminy w związku z wejściem w życie rozporządzenia RM z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych? Podejmą uchwały obniżające wynagrodzenie wójta, mimo że nie ma przepisów przejściowych, które nakazywałby takie działanie w określonym terminie. Samorządy działają jednak zachowawczo i podejmą działania, jeśli dotychczasowe wynagrodzenie zasadnicze wójta wykracza poza maksimum wskazane w rozporządzeniu. Raczej nie będą z tym zwlekać. Co nie znaczy, że wszyscy włodarze zaczną zarabiać mniej, gdyż można ustalić przy okazji nową wysokość innych składników wynagrodzenia.

Można spodziewać się, że zmiany wynagrodzenia poszczególnych osób będą obowiązywać od 1 lipca 2018 r. – bez okresu odroczenia. W tym miejscu warto zauważyć, że głównym argumentem za stosowaniem analogii z art. 42 k.p. także do zatrudnionych z wyboru jest potrzeba zapewnienia pracownikowi odpowiedniej ochrony przed „zaskakiwaniem” go nagłą zmianą warunków zatrudnienia na jego niekorzyść, czyli wprowadzenie okresu wypowiedzenia (tak np. w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody Dolnośląskiego z 11 lipca 2017 r. NK-N.4131.23.8.2017). Jak jednak wspomnieliśmy, art. 42 K.p. się nie stosuje. Cóż, można żartobliwie powiedzieć, że włodarze mogli przygotować się psychicznie na te obniżki od 19 maja 2018 r., tj. od dnia wejścia w życie rozporządzenia RM.